Eski Arap şiiri, Atlâl göç edilen yurt veya sevgiliden geride kalan kalıntılar olarak adlandırılan sanatsal bir olgu ile belirginleşmiş olup Arap edebiyatı alanlarındaki yazarlar ve eleştirmenlerin ilgisini çekecek kadar çarpıcı bir şekilde yayılmıştır. Bu olgu, Batı Afrika şairleri tarafından yazılan Arap şiirlerde de bariz olmuştur. Zira Afrikalı şair, geçmişte yaşadığı değerli hatıra ve anıları hatırlatarak ağlayıp sevgilisinin atlâlleri ve onun evlerinin kalıntılarının üzerinde durmuştur. Bu itibarla çalışmam, bu bölgenin şiirinde yer alan emsal kaside mukaddimeleri, örnekler sunarak bu şiirdeki özelliklerini, tezahürlerini (...) ve anlamlarını öğrenmeyi amaçlamaktadır. Aynı şekilde bölge şairlerinin ilkel tanıtımlarına yansıyan duygusal deneyimlerinde özetledikleri psikolojik ve sosyal nedenlerin açıklamaya hedeflemektedir. Bu araştırmanın önemi, Batı Afrika edebiyatçılarını tanımaya yardımcı olan çalışmalardan biri olması, Arap dili ve ilimlerine, özellikle şiir sanatına ne ölçüde ilgili olduklarını göstermektedir. Bununla birlikte, klasik Arapça şiir yazma becerilerini ve kabiliyetlerini de ortaya koymaktadır. Araştırmanın sınırlarına gelince, mekânsal olarak Batı Afrika bölgesiyle (Mali, Gine, Senegal, Nijerya, Gambiya) ve zamansal olarak ise on dokuzuncu yüzyılın şairleriyle sınırlıdır. Araştırmada Batı Afrika Arap şiirindeki atlâl konusuyla ilgili kasideleri toplamak, önemini ve özelliklerini açıklayıp tahlil etmek için betimsel analitik yöntemini kullanıldı. Yapılan bu araştırma sonucunda bir takım bilimsel sonuçlara ve bulgulara ulaşılmıştır. Bunların en önemlileri ve öne çıkanları şu şekilde sıralayabiliriz: Afrika Arap şiirinden seçmiş olduğumuz şiir örneklerinin değerlendirilmesi sonucunda, Batı Afrika Arap şiirleri, klasik edebiyatında bilinen “قفوا ”, “عوجوا”, “ لمن الظعن” ve “ لمن الطلول” gibi geleneksel atlâl şiir kalıplarını içerdiği de tespit edilmiştir. Batı Afrika şairlerinin klasik Arap kasidesinin girizgâhı ve usule bağlı kalmalarının yanı sıra, bazıları onun yerine konunun özüne girmeden önce besmele ile, Allah'ı övme ve peygamberimize salavat getirme gibi dini nitelikli kalıpları kullanmak suretiyle kasidelerinin girizgâhını oluşturduklarını saplanmıştır. Batı Afrika şairleri, sevgilinin terk ettiği diyardaki kalıntılar üzerinde durmak yerine; kültürlerine uygun türbe ve deniz gibi yerleri üzerinde durmayı tercih etmişlerdir. Ayrıca Câhiliye dönemindeki şiirinde geçen Suad, Hind, Mayya, Leyla vb. gibi isimleri de bırakarak yerlerine; Zeynep, Meryem ve Havva gibi kendi sosyal çevrelerinde öne çıkan bayan isimlerini kullanmayı uygun görmüşlerdir. Böylece şiirlerinde bu anlamda yenilikler yaşandığı söylemek mümkündür. el-Âmidî gibi Edebiyat eleştirmenlerin bahsettiği mukaddime talaliyye’nin farklı anlamları, sevgilinin terk ettiği diyardaki kalıntılar üzerinde durmak, hakkında soru sormak, sevgilinin adı, oturduğu diyarı ve onu çevreleyen yerler, şairin durduğu vakti, terkedilen yeri hayvanalar, yağmur ve rüzgâr tarafından tahrip edilmesi, şair terkedilen eve hitap edip onunla konuşmak ve ona soru sorup sorguya çekmek, ona selam vermek ve dua etmek ve benzer anlamlar Batı Afrika şairlerinin Atlâl şiirlerinde de bulunmaktadır. Bahsi geçen bu mukaddimeler beyit sayısı bakımından farklılık gösterebileceği, ancak bu beyitler genellikle az sayıda olduğu bu çalışmadan anlaşılmaktadır. Şairler, amaçlarına ulaşmak için bu mukaddimeler vazgeçilmez bir giriş olarak görmektedirler. Ayrıca, atlâl şiiri söyleyen bölge şairleri durumu yaşadıklarını ya da sevdikleri tarafından terk edilmeleri şart değil, ancak atlâl şiiri birçok şair arasında kabul görmüş bir sanat geleneğidir. Bu çalışma aracılığıyla Batı Afrika Arap şiirindeki mukaddime talaliye, şairlerin yaratıcılık ihtiyacına bir yanıt ve onların şiirsel yeteneklerini geliştirmek için bir gerekçe temsil ettiği da açıkça görülmektedir. Son olarak mukaddime talaliye şairlerin şiirsel malzemeleri için gerekli bir sanatsal üslubu olduğunu da söylenebilir. (shrink)

It is known that the text of the Qur'an is artistic prose that has reached an unprecedented level in terms of its unique style, superiority, and robustness. Likewise, it can be said for hadith texts reach the peak of eloquence and beauty. Scholars have paid attention to the Qur'an and Hadith texts for centuries in their scientific studies. There are also poets among those who care. Inspired by both texts, they tried to use their style in their odes and literary (...) products through quotation, reference, compensation, and similar arts. From this point of view, our research aims to examine the phenomenon of religious intertextuality in African Arabic poetry -on the condition that the study is limited to the West African region- and to explain its places. In addition to learning to what extent the African poet was influenced by the style, language structure, and methods of the Qur'an and hadith texts, it also explores the relationship adopted between his literary references. What gives this study important is that it attempts to apply one of the modern critical theories to Arabic poetry from West Africa, which many researchers do not know about. This research will prove the rooting of the art of Arabic poetry in West Africa through its intertextuality with the ancient Arab heritage, as well as the validity of its use as a scientific material for contemporary theories. During the research, it was determined that various religious intertextuality was used in the poems of African poets. The poets did not adhere to a certain form in their poems, on the contrary, they used different methods at every stage of their poems. This revealed their culture and knowledge of Arabic literature and poets and showed the extent of their devotion to the Qur'an and Sunnah. Likewise, by referring to historical events and religious people with a religious dimension, they revealed creativity in their poems. For this reason, they were able to paint the most beautiful artistic paintings, which impressed both the reader and the listener. (shrink)

It is known that the text of the Qur'an is artistic prose that has reached an unprecedented level in terms of its unique style, superiority, and robustness. Likewise, it can be said for hadith texts reach the peak of eloquence and beauty. Scholars have paid attention to the Qur'an and Hadith texts for centuries in their scientific studies. There are also poets among those who care. Inspired by both texts, they tried to use their style in their odes and literary (...) products through quotation, reference, compensation, and similar arts. From this point of view, our research aims to examine the phenomenon of religious intertextuality in African Arabic poetry -on the condition that the study is limited to the West African region- and to explain its places. In addition to learning to what extent the African poet was influenced by the style, language structure, and methods of the Qur'an and hadith texts, it also explores the relationship adopted between his literary references. What gives this study important is that it attempts to apply one of the modern critical theories (intertextuality) to Arabic poetry from West Africa, which many researchers do not know about. This research will prove the rooting of the art of Arabic poetry in West Africa through its intertextuality with the ancient Arab heritage, as well as the validity of its use as a scientific material for contemporary theories. During the research, it was determined that various religious intertextuality was used in the poems of African poets. The poets did not adhere to a certain form in their poems, on the contrary, they used different methods at every stage of their poems. This revealed their culture and knowledge of Arabic literature and poets and showed the extent of their devotion to the Qur'an and Sunnah. Likewise, by referring to historical events and religious people with a religious dimension, they revealed creativity in their poems. For this reason, they were able to paint the most beautiful artistic paintings, which impressed both the reader and the listener. (shrink)